تأثیر چرخش گفتمان در قرن بیست‌ویکم بر توسعه دیپلماسی فرهنگی (بررسی موردی؛ روابط فرهنگی ایران با غرب)

چکیده امروزه، عرصه روابط بین‌الملل به‌ شدت تحت تأثیر عوامل فرهنگی و هویتی قرار گرفته است. لذا در این دوره، حکومت‌ها جهت رسیدن به مقاصد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود رویکرد جدیدی را با استفاده از ابزارهای فرهنگی در روابط با سایر حکومت‌ها اتخاذ کرده‌اند. چنانکه در عصر جدید، حضور جمهوری اسلامی ایران به مثابه کنشگری فعال در عرصه نظام بین‌الملل، زمینه‌ای را فراهم آورده که ابعاد مختلف حوزه‌های فعالیت این بازیگر نسبت به دهه‌های نخست حیاتش، گستردگی بیشتری پیدا کند. بدین ترتیب، شناخت علل و عوامل موفقیت‌ها و ناکامی‌های این عرصه از جمله مسائلی است که باید به آن پرداخته شود. به‌طوری که جمهوری اسلامی ایران برای حضوری پویا در محیط بین‌الملل بتواند به صورت پیوسته و منسجم به سمت دست‌یابی به اهداف و منافع خود حرکت کند. از این‌رو، با توجه به ظرفیت بالا و مطلوب ایران در زمینه دیپلماسی فرهنگی و برخورداری از وضعیت مناسبی در زمینه منابع قدرت سخت، لازم است بر قدرت نرم خود نیز بیافزاید و کوشش کند در این زمینه نیز به جایگاه شایسته خود در عرصه بین‌الملل نائل آید. بر این مبنا، پژوهش حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای-اسنادی، تلاش دارد مفهوم‌سازی درست و قابل قبولی از دیپلماسی فرهنگی ارائه دهد. همچنین این مقاله درصدد آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که جایگاه دیپلماسی فرهنگی در توسعه روابط بین‌الملل به ویژه روابط ایران با کشورهای غربی چگونه است؟ در پاسخ، فرضیه این‌گونه مطرح می‌شود که تنها نوش‌داروی روابط فرهنگی ایران با غرب، استفاده از دیپلماسی فرهنگی است.